de Finibus Bonorum et Malorum, Cicero, Marcus Tullius, creator; Schiche, Theodor, 1869-1924, editor
Nos vero, siquidem in voluptate sunt omnia, longe multumque superamur a bestiis, quibus ipsa terra fundit ex sese[*]ex sese fundit BEV pastus varios atque abundantes nihil laborantibus, nobis autem aut vix aut ne vix quidem suppetunt multo labore[*]multo labore labores multo B labore multo E quaerentibus. nec tamen ullo modo summum pecudis bonum et hominis idem mihi videri potest. quid enim tanto opus est instrumento in optimis
p.83
artibus comparandis? quid tanto concursu honestissimorum studiorum, tanto virtutum comitatu, si ea nullam ad aliam rem nisi ad voluptatem conquiruntur?
ut, si Xerxes, cum tantis classibus tantisque equestribus et pedestribus copiis Hellesponto iuncto Athone perfosso mari ambulavisset terra[*]mari ... terra Bai. in ed. min.; maria ... terram navigavisset,[*]navigasset NV si, cum tanto impetu in Graeciam venisset, causam quis ex eo quaereret tantarum copiarum tantique belli, mel se auferre ex Hymetto voluisse diceret, certe sine causa videretur tanta conatus, sic nos sapientem plurimis et gravissimis artibus atque virtutibus instructum et ornatum non, ut illum, maria pedibus peragrantem, classibus montes, sed omne caelum totamque cum universo mari terram mente complexum voluptatem petere si dicemus, mellis causa dicemus tanta molitum.
ad altiora quaedam et magnificentiora, mihi crede, Torquate, nati sumus, nec id ex animi solum partibus, in quibus inest memoria rerum innumerabilium, in te[*]in te AN inte R vite V inde BE quidem infinita, inest coniectura consequentium non multum a divinatione differens, inest moderator cupiditatis pudor, inest ad humanam societatem iustitiae fida custodia, inest in perpetiendis laboribus adeundisque periculis firma et stabilis doloris mortisque contemptio—ergo haec in animis, tu autem etiam membra ipsa sensusque considera, qui tibi,[*]que tibi B ut reliquae corporis[*]corporis om. BE partes, non comites solum virtutum, sed ministri etiam videbuntur.[*]videbantur R
Quid?[*]quod BE cf. p. 3, 6 sqq. si in ipso corpore multa voluptati praeponenda sunt, ut vires, valitudo, velocitas, pulchritudo, quid tandem in animis censes? in quibus doctissimi illi veteres inesse quiddam caeleste et divinum putaverunt.
Quodsi esset in voluptate summum bonum, ut dicitis, optabile esset maxima in voluptate[*]in maxima voluptate BE in voluptate maxima R nullo intervallo
p.84
interiecto dies noctesque versari, cum omnes sensus dulcedine omni quasi perfusi moverentur. quis est autem dignus nomine hominis, qui unum diem totum velit esse in genere isto voluptatis? Cyrenaici quidem non recusant; vestri haec verecundius, illi fortasse constantius.
sed lustremus animo non has maximas artis, quibus qui[*]qui om. AN1 carebant inertes a maioribus[*]a maioribus EVN2 maioribus N1 amori- bus ABR nominabantur, sed quaero num existimes, non dico Homerum, Archilochum, Pindarum, sed Phidian, Polyclitum, Zeuxim ad voluptatem artes suas direxisse. ergo opifex plus sibi proponet ad formarum quam civis excellens ad factorum pulchritudinem? quae autem est alia causa erroris tanti tam longe lateque diffusi, nisi quod is, qui voluptatem summum bonum esse decernit,[*]esse decernit esse om. BE decerit B dicerint E decreverit esse R non cum ea parte animi, in [*]add. edd. qua inest ratio atque consilium, sed cum cupiditate, id est cum animi levissima parte, deliberat? Quaero enim de te, si sunt di,[*]dii AR dy BE dij NV ut vos etiam putatis, qui possint[*]possint Lamb. possunt esse beati, cum voluptates corpore percipere[*]percipere V p...cip...e N percipe AR percipi BE non possint, aut, si sine eo genere voluptatis beati sint, cur similem animi usum in sapiente[*]in sapienti B insapienti E esse nolitis.
35