de Finibus Bonorum et Malorum, Cicero, Marcus Tullius, creator; Schiche, Theodor, 1869-1924, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Non igitur potestis voluptate omnia dirigentes aut
tueri aut retinere virtutem. nam nec vir bonus ac iustus
haberi debet qui, ne malum habeat, abstinet se ab iniuria. nosti, credo, illud: 'Ne/mo pius est, qui/ pietatem—';
cave putes quicquam esse verius. nec enim, dum metuit, iustus est, et certe, si metuere destiterit, non erit;
non metuet autem, sive celare poterit,[*]potuerit BE sive opibus
magnis quicquid fecerit optinere, certeque malet[*]malet edd. mallet existimari bonus vir,[*]vir bonus BE ut non sit, quam esse, ut non putetur. ita, quod certissimum est, pro vera certaque iustitia simulationem nobis iustitiae traditis praecipitisque
p.65
quodam modo ut nostram stabilem conscientiam contemnamus, aliorum errantem opinionem aucupemur.
Quae dici eadem de ceteris virtutibus possunt, quarum omnium fundamenta vos in voluptate tamquam
in aqua ponitis. quid enim? fortemne possumus dicere
eundem illum Torquatum?—delector enim, quamquam te non possum, ut ais, corrumpere, delector, inquam, et familia vestra et nomine. et hercule mihi vir
optimus nostrique amantissimus, Aulus Torquatus, versatur ante oculos, cuius quantum studium et quam insigne fuerit erga me temporibus illis, quae nota sunt
omnibus, scire necesse est utrumque vestrum. quae
mihi ipsi, qui volo et esse et haberi gratus, grata non
essent, nisi eum perspicerem mea causa mihi amicum
fuisse, non sua, nisi hoc dicis sua, quod interest omnium recte facere. si id dicis, vicimus. id enim volumus, id contendimus, ut officii fructus sit ipsum officium.
hoc ille tuus non vult omnibusque ex rebus voluptatem
quasi mercedem exigit. sed ad illum redeo. si voluptatis causa cum Gallo apud Anienem depugnavit provocatus et ex eius spoliis sibi et torquem et cognomen
induit ullam[*]ullam ed. Veneta a. 1480 nullam aliam ob causam, nisi quod ei talia facta
digna viro videbantur, fortem non puto. iam si pudor,
si modestia, si pudicitia, si uno verbo temperantia
poenae aut infamiae metu coe+rcebuntur, non sanctitate
sua se tuebuntur, quod adulterium, quod stuprum, quae
libido non se proripiet ac proiciet aut occultatione proposita aut inpunitate aut licentia?
Quid? illud, Torquate, quale tandem videtur, te isto nomine, ingenio,
gloria, quae facis, quae cogitas, quae contendis quo
referas, cuius rei causa perficere quae conaris velis,
quid[*]quid P. Man. quod Cic. 43 optimum denique in vita iudices non audere in
conventu dicere? quid enim mereri velis, iam cum
magistratum inieris et in contionem ascenderis—est
enim tibi edicendum quae sis observaturus in iure dicendo,
p.66
et fortasse etiam, si tibi erit visum, aliquid de
maioribus tuis et de te ipso dices more maiorum—,
quid merearis igitur, ut dicas te in eo magistratu omnia voluptatis causa facturum esse, teque nihil fecisse
in vita nisi voluptatis causa? 'An me', inquis,
"tam
amentem putas, ut apud imperitos isto modo loquar?"
At tu eadem ista dic in iudicio aut, si coronam times,
dic in senatu. numquam facies. cur, nisi quod[*]quod om. BE turpis
oratio est?[*]est oratio RV mene ergo et Triarium dignos existimas,[*]existimes ARNV
apud quos turpiter loquare?
23
Verum esto:
verbum ipsum voluptatis non habet
dignitatem, nec nos fortasse intellegimus. hoc enim
identidem dicitis, non intellegere nos quam dicatis voluptatem. rem videlicet[*]videlicet P. Man. vides difficilem et obscuram! individua cum dicitis et intermundia, quae nec sunt ulla
nec possunt esse, intellegimus, voluptas, quae passeribus omnibus nota est,[*]nota est omnibus A a nobis intellegi non potest?
quid, si efficio ut fateare me non modo quid sit voluptas scire—est enim iucundus motus in sensu—, sed
etiam quid eam tu velis[*]velis tu eam BE esse? tum enim eam ipsam
vis, quam modo ego dixi,[*]dixi ego BE et nomen inponis, in motu
ut sit et faciat aliquam varietatem, tum aliam quandam
summam voluptatem, quo[*]quo ARN qua BE cui
V Mdv. ('quo et qua orta puto ex quoi') addi nihil possit; eam tum
adesse, cum dolor omnis absit; eam stabilem appellas.