de Finibus Bonorum et Malorum, Cicero, Marcus Tullius, creator; Schiche, Theodor, 1869-1924, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
naturales divitias dixit parabiles esse,
quod parvo esset natura contenta. Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis. Non minor, inquit, voluptas
percipitur ex vilissimis rebus quam ex pretiosissimis.
Hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum
quidem. qui enim voluptatem ipsam[*]voluptates ipsas Non.
contemnunt, iis[*]iis V eis Non. is A1 his A2BER illis N
p.74
licet dicere se acupenserem maenae non anteponere.[*]qui enim ... anteponere Non. p. 550
cui vero in voluptate summum bonum est, huic omnia
sensu, non ratione sunt iudicanda, eaque dicenda optima, quae sint[*]sunt BE suavissima.
Verum esto;
consequatur summas voluptates non
modo parvo, sed per me nihilo, si potest; sit voluptas
non minor in nasturcio illo, quo vesci Persas esse solitos scribit Xenophon, quam in Syracusanis mensis,
quae a Platone graviter vituperantur; sit, inquam, tam
facilis, quam vultis, comparatio voluptatis, quid de dolore dicemus? cuius tanta tormenta sunt, ut in iis[*]iis Mdu. his AER hys B hijs NV beata
vita, si modo dolor summum malum est, esse non possit. ipse enim Metrodorus, paene alter[*]alter A2BEN aliter A1R alr... (= aliter) quam V Epicurus, beatum esse describit his fere verbis:
"cum corpus bene
constitutum sit et sit exploratum ita futurum."
an id
exploratum cuiquam potest esse, quo modo se hoc[*]se hoc A2 E (h'), se haec A1 se hic B se hee R se se hec N
sese V habiturum sit corpus, non dico ad annum, sed ad vesperum?[*]vesperam R vespm V dolor ergo,[*]go... (= ergo) ARNV
igitur BE id est summum malum, metuetur
semper, etiamsi non aderit; iam enim adesse poterit.
qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus?
Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris. Iam id[*]id Bentl. ad BE om. ARNV ipsum absurdum, maximum malum neglegi. sed quae tandem ista ratio est? Maximus dolor,
inquit, brevis est. Primum quid tu dicis breve? deinde
dolorem quem maximum? quid enim? summus dolor
plures dies manere non potest? vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit. quis istum dolorem timet? illum mallem levares,
quo optimum atque humanissimum virum, Cn. Octavium, Marci filium, familiarem meum, confici vidi,
nec vero semel nec ad breve tempus, sed et saepe
p.75
et plane diu. quos[*]et plane diu quos Halm. plane et diu quos dett.; plane
quos, post plane superscr.
...(= vel) duos, R; plane diu quos
ABENV ille, di[*]di R dii A dy BE dij NV inmortales, cum omnes artus
ardere viderentur, cruciatus perferebat! nec tamen miser
esse, quia summum id malum non erat, tantum modo
laboriosus videbatur; at miser, si in flagitiosa et[*]et (etiam A)] atque BE vitiosa
vita afflueret voluptatibus.
29
Quod autem magnum dolorem brevem, longinquum
levem esse dicitis, id non intellego quale sit. video enim
et magnos et eosdem bene longinquos dolores, quorum[*]quorum que non R
alia toleratio est verior, qua uti vos non potestis, qui
honestatem ipsam per se non amatis. fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari
virum vetant in dolore. quam ob rem turpe putandum
est, non dico dolere—nam id quidem est interdum[*]interdum est A
necesse—, sed saxum illud Lemnium clamore Philocteteo[*]philocteteo A2 philocteto A1R philoctere BE phyloctete N
phylotete V funestare,
Huic Epicurus praecentet,[*]praecentet BE p τirent et R et AN1V, et (competenter ita in marg. add., ut legatur ante et) N2 si potest, cuiQuod éiulatu, quéstu, gemitu, frémitibusResonándo mutum flébiles vocés refert.
E víperino mórsu venae víscerumVenéno inbutae taétros cruciatús cient!
Sic Epicurus:
"Philocteta, st! brevis dolor."
[*]st! brevis dolor Mdv. si brevis dolor
levis ABERN1 si brevis dolor lenis V si gravis dolor brevis N2
in marg.
At iam
decimum annum in spelunca iacet.
"Si longus, levis;[*]lenis AR
dat enim intervalla et relaxat."
Primum non saepe,
deinde quae est ista relaxatio, cum[*]cum que BE; fortasse legen-
dam quoniam, cf. ad p. 31, 25
et praeteriti doloris
memoria recens est et futuri atque inpendentis[*]impendentis RN impedientis V torquet
p.76
timor? 'Moriatur', inquit. Fortasse id optimum, sed
ubi illud: 'Plus semper voluptatis'? si enim ita est,
vide ne facinus facias,[*]facias facinus BE cum mori suadeas. potius ergo
illa dicantur: turpe esse, viri non esse debilitari dolore,
frangi, succumbere. nam ista vestra:
"Si gravis, brevis;
si longus, levis"
dictata sunt. virtutis, magnitudinis
animi, patientiae, fortitudinis fomentis dolor mitigari
solet.
30