de Finibus Bonorum et Malorum, Cicero, Marcus Tullius, creator; Schiche, Theodor, 1869-1924, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Omne autem, quod honestum sit, id esse propter se
expetendum commune nobis est cum multorum aliorum
philosophorum sententiis. praeter enim tres disciplinas,
quae virtutem a summo bono excludunt, ceteris omnibus philosophis haec est tuenda sententia, maxime tamen his Stoicis, qui nihil aliud in bonorum numero[*]del. Lamb.
nisi honestum esse voluerunt. sed haec quidem est
perfacilis et perexpedita[*]et expedita BEN defensio. quis est enim, aut
quis umquam fuit aut avaritia tam ardenti aut tam effrenatis cupiditatibus, ut eandem illam rem, quam[*]quam cod. Monac. sec. Mdv.; quamquam adipisci
p.103
scelere quovis velit, non multis partibus malit ad
sese etiam omni inpunitate proposita sine facinore quam
illo modo pervenire?
quam vero utilitatem aut quem
fructum petentes scire cupimus illa, quae occulta nobis
sunt, quo modo moveantur quibusque de causis ea
quae versantur[*]versentur BE in caelo?[*]add. ('videtur Cicero scripsisse ea quae versantur in caelo
id esi corpora caelestia') Mdv.
quis autem tam agrestibus
institutis vivit, aut quis se contra studia naturae tam[*]add. Se.
vehementer obduravit, ut a rebus cognitione dignis abhorreat easque sine voluptate aut utilitate aliqua non
requirat et[*]et aut BE pro nihilo putet? aut quis est, qui maiorum,
aut Africanorum[*]pro aut Africanorum 'scribendum videtur ut Africanorum, quod iam Goerenzio in mentem venit'
Mdv.
aut eius, quem tu in ore semper habes,
proavi mei, ceterorumque virorum fortium atque omni[*]que om. A
virtute praestantium facta, dicta, consilia cognoscens
nulla animo afficiatur voluptate?
quis autem honesta
in familia institutus et educatus ingenue non ipsa turpitudine, etiamsi eum laesura non sit, offenditur? quis
animo aequo videt eum, quem inpure ac flagitiose putet
vivere? quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles?
quid autem dici poterit, si turpitudinem non ipsam[*]ipsam non BE per
se fugiendam esse statuemus, quo minus homines tenebras et solitudinem nacti nullo dedecore se abstineant,
nisi eos per se foeditate sua turpitudo ipsa deterreat?
Innumerabilia dici possunt in hanc sententiam, sed non
necesse est. Nihil est enim, de quo minus dubitari possit,
quam et honesta expetenda per se et eodem modo turpia per se esse fugienda.
Constituto autem illo, de quo ante diximus, quod
honestum esset, id esse solum bonum, intellegi necesse
est pluris id, quod honestum sit, aestimandum esse
quam illa media, quae ex eo comparentur. stultitiam
autem et timiditatem[*]timiditatem Guyet. temeritatem et iniustitiam et intemperantiam
p.104
cum dicimus esse fugiendas[*]fugiendas (sequitur ipsis) Se. fugiendā AN fugienda (super
a lineola videtur erasa) R fugiendam BV fugiendū E cf. I 50
copulatas et turbulentae propter eas res, quae ex
ipsis eveniant, non ita dicimus, ut cum illo, quod positum est, solum id esse malum, quod turpe sit, haec
pugnare videatur oratio, propterea quod ea non ad corporis incommodum referuntur, sed ad turpes actiones,
quae oriuntur e vitiis. quas enim κακίας Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare.
12
Ne tu, inquam, Cato, verbis[*]ante aut post verbis excidisse
videtur uteris illustribus[*]inlustr. A et id, quod
vis, declarantibus! itaque mihi videris Latine docere
philosophiam et ei quasi civitatem dare. quae quidem
adhuc peregrinari Romae videbatur nec offerre sese
nostris sermonibus, et ista maxime propter limatam
quandam et rerum et verborum tenuitatem. scio enim
esse quosdam, qui quavis[*]quavis dett. quāvis ABE
quamvis RNV lingua philosophari possint;
nullis enim partitionibus, nullis definitionibus utuntur
ipsique dicunt ea se modo probare, quibus natura tacita adsentiatur. itaque in rebus minime obscuris non
multus est apud eos disserendi labor. quare attendo
te studiose et, quaecumque rebus iis, de quibus hic
sermo est, nomina inponis, memoriae mando; mihi enim
erit isdem istis fortasse iam utendum. Virtutibus igitur
rectissime[*]rectissime igitur BE mihi videris et ad consuetudinem nostrae
orationis vitia posuisse contraria. quod enim vituperabile est per se ipsum, id eo[*]id eo ideo E io R ipso vitium[*]vitium dett, vitio nominatum
puto, vel etiam a vitio dictum vituperari. sin κακίαν
malitiam dixisses, ad aliud nos unum certum vitium
consuetudo Latina traduceret. nunc omni virtuti vitium
contrario nomine opponitur.