de Finibus Bonorum et Malorum, Cicero, Marcus Tullius, creator; Schiche, Theodor, 1869-1924, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Et adhuc quidem ita nobis progressa ratio est, ut
ea duceretur omnis a prima commendatione naturae.
nunc autem aliud iam argumentandi sequamur genus,
ut non solum quia nos diligamus, sed quia cuiusque
partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque
vis sit, idcirco in his rebus summe[*]summe M. Brutus apud Dav.; summa nostra sponte
moveamur. atque ut a corpore ordiar, videsne ut,
si[*]ut si dett. si quae in membris prava aut debilitata aut inminuta
sint, occultent homines? ut etiam contendant et elaborent, si efficere possint, ut aut non appareat corporis vitium aut quam minimum appareat? multosque etiam dolores curationis causa perferant, ut, si
ipse usus membrorum non modo non maior, verum
etiam minor futurus sit, eorum tamen species ad naturam revertatur? etenim, cum omnes[*]omnis BERN natura totos se
expetendos putent, nec id ob aliam rem, sed propter
ipsos, necesse est eius etiam partis propter se expeti,
quod universum propter se expetatur.
Quid? in[*]quid in RNV quod in BE motu
et[*]et etiam BE in statu corporis nihil inest, quod animadvertendum esse ipsa natura iudicet? quem ad modum quis
ambulet, sedeat, qui ductus oris, qui vultus in quoque sit? nihilne est in his rebus, quod dignum libero
aut indignum esse ducamus? nonne odio multos
dignos putamus, qui quodam motu aut statu videntur
naturae legem et modum contempsisse? et quoniam
haec deducuntur[*]ducuntur NV de corpore, quid est cur non recte
pulchritudo etiam ipsa propter se expetenda ducatur?
nam si pravitatem inminutionemque corporis propter
se fugiendam[*]fugienda BER putamus, cur non etiam, ac[*]etiam ac N2 iam et hanc BE etiam (eciam V) hac RV etiam hanc N1
fortasse
magis, propter se formae dignitatem sequamur? et
p.180
si turpitudinem fugimus[*]fugimus P. Man. fugiamus in statu et motu corporis,
quid est cur pulchritudinem non sequamur? atque
etiam valitudinem, vires, vacuitatem doloris non
propter utilitatem solum, sed etiam ipsas propter se
expetemus. quoniam enim natura suis omnibus expleri
partibus vult, hunc statum corporis per se ipsum
expetit, qui est maxime e natura, quae tota perturbatur, si aut aegrum corpus[*]corpus V opus est aut dolet aut caret
viribus.
18
Videamus animi partes, quarum est conspectus
illustrior;
quae quo sunt excelsiores, eo dant clariora
indicia naturae.[*]inditia nature N iudicia natura BE iudicia nature RV tantus est igitur innatus in nobis
cognitionis amor et scientiae, ut nemo dubitare possit
quin ad eas res hominum natura nullo emolumento
invitata rapiatur. videmusne ut pueri ne verberibus
quidem a contemplandis rebus perquirendisque deterreantur? ut pulsi[*]ut pulsi P. Man. aut pulsi (etiam B) recurrant? ut aliquid[*]recurrant ut aliquid cod.
Morel. recurrentur aliquid R recurrant aliquid BEV recurrerentur
aliquid (ut vid.) N1 recurrerent et aliquid N2
scire se[*]scire se etiam R
gaudeant? ut id aliis narrare gestiant? ut pompa,
ludis atque eius modi spectaculis teneantur ob eamque rem vel famem et sitim perferant? quid vero?
qui ingenuis[*]ingeniis BER studiis atque artibus delectantur, nonne
videmus eos nec valitudinis nec rei familiaris habere
rationem omniaque perpeti ipsa cognitione et scientia
captos et cum maximis curis et laboribus compensare
eam, quam ex discendo capiant, voluptatem?
ut[*]add. Se.
mihi quidem Homerus huius modi quiddam vidisse
videatur[*]videatur BER videtur N om. V in iis, quae de Sirenum cantibus finxerit.[*]finxerit RN1V finxerint BE finxerat N2
neque enim vocum suavitate videntur aut novitate quadam et varietate cantandi revocare eos solitae, qui
praetervehebantur, sed quia multa se scire profitebantur,
p.181
ut homines ad earum saxa discendi cupiditate
adhaerescerent. ita enim invitant Ulixem—nam verti,
ut quaedam Homeri, sic istum ipsum locum—:
O decus Argolicum, quin puppim flectis, Ulixes,Auribus ut nostros possis agnoscere cantus!Nam nemo haec umquam est transvectus caerula cursu,Quin prius adstiterit vocum dulcedine captus,Post variis avido satiatus pectore musisDoctior ad patrias lapsus pervenerit oras.Nos grave certamen belli clademque tenemus,Graecia quam Troiae divino numine vexit,Omniaque e latis rerum vestigia terris.
Vidit Homerus probari fabulam non posse, si cantiunculis tantus irretitus vir teneretur; scientiam pollicentur, quam non erat mirum sapientiae cupido patria
esse[*]patria esse (pat...a ...ee,1
et in ras. a ...ee ab alt. m.) N patrie V patria BER cariorem.
Atque omnia quidem scire, cuiuscumque modi sint,
cupere curiosorum, duci vero maiorum rerum contemplatione ad cupiditatem scientiae summorum virorum est putandum.
19
quem enim ardorem studii censetis fuisse in Archimede, qui dum in pulvere quaedam
describit attentius, ne patriam quidem captam esse[*]add. ed. princ. Roman. (sec. Mdv. sil.)
senserit? quantum Aristoxeni ingenium consumptum
videmus in musicis? quo studio Aristophanem putamus aetatem in litteris duxisse? quid de Pythagora?
quid de Platone aut de Democrito[*]aut democrito (de mocrito V) RNV loquar? a quibus
propter discendi cupiditatem videmus ultimas terras
esse peragratas. quae qui non vident, nihil umquam
magnum[*]magnum ac Brem. magna ac cognitione dignum amaverunt.
Atque hoc loco, qui propter animi voluptates coli
dicunt ea studia, quae dixi, non intellegunt idcirco
p.182
esse ea propter se expetenda, quod nulla utilitate
obiecta delectentur animi atque ipsa scientia, etiamsi
incommodatura sit, gaudeant.