de Finibus Bonorum et Malorum, Cicero, Marcus Tullius, creator; Schiche, Theodor, 1869-1924, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
iam non dubitabis, quin
earum compotes homines magno animo erectoque
viventes semper sint beati, qui omnis motus fortunae
mutationesque rerum et temporum levis et inbecillos
fore intellegant, si in virtutis certamen venerint. illa
enim, quae sunt a nobis bona corporis numerata,
complent ea quidem beatissimam vitam, sed ita, ut
sine illis possit beata vita existere.[*]consistere R ita enim parvae
et exiguae sunt istae accessiones bonorum, ut, quem
ad modum stellae in radiis solis, sic istae in virtutum
splendore ne cernantur quidem.
Atque hoc ut vere dicitur, parva esse ad beate vivendum momenta ista corporis commodorum, sic
nimis violentum est nulla esse dicere;
qui enim sic
disputant, obliti mihi videntur, quae ipsi fecerint[*]fecerint Lamb.
egerint principia naturae. tribuendum est igitur his aliquid, dum
modo quantum tribuendum sit intellegas. est enim[*]enim Dav. tamen
philosophi non tam gloriosa quam vera quaerentis nec
pro nihilo putare ea, quae secundum naturam illi ipsi
gloriosi esse fatebantur,[*]fatebantur (initio scilicet
quaestionis, cf. v. 23 fecerint) BRNV fatentur E et videre esse tantam vim[*]add. hoc loco
Bai.2, post honestatis (u. 29) Mdv.
virtutis tantamque, ut ita dicam, auctoritatem honestatis, ut reliqua non illa quidem nulla, sed ita parva
sint, ut nulla esse videantur. haec est nec omnia
spernentis praeter virtutem et virtutem ipsam suis
p.192
laudibus amplificantis oratio, denique haec est undique completa et perfecta explicatio summi boni. hinc
ceteri particulas arripere conati suam quisque videri
voluit afferre sententiam.
25
saepe ab Aristotele, a Theophrasto mirabiliter est laudata per se ipsa rerum
scientia; hoc uno captus Erillus scientiam summum
bonum esse defendit nec rem ullam aliam per se
expetendam. multa sunt dicta[*]dicta sunt BE ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; hoc unum
Aristo tenuit: praeter vitia atque virtutes negavit rem
esse ullam aut fugiendam aut expetendam.[*]expetendam dett. petendam positum
est a nostris in iis esse rebus, quae secundum naturam
essent, non dolere; hoc Hieronymus summum bonum
esse dixit. at vero Callipho et post eum Diodorus, cum
alter voluptatem adamavisset,[*]adamasset BE alter vacuitatem doloris,
neuter honestate carere potuit, quae est a nostris
laudata maxime.
quin etiam ipsi voluptarii deverticula[*]diverticula BENV
quaerunt et virtutes habent in ore totos dies voluptatemque primo dumtaxat[*]primo dumtaxat NV prima dum taxat R dumtaxat primo BE expeti dicunt,[*]quaerunt ... habent
... dicunt Lamb. quaerant ... habeant (habent V) ... dicant
('sententiae satisfaceret: quidni, quum etiam ... quaerant ...
habeant ... dicant? ut minus hoc in Calliphonte et Diodoro
mirum esse significaretur' Mdv.) deinde consuetudine quasi alteram quandam naturam effici, qua
inpulsi multa faciant[*]faciant Bentl., Ernest.; faciunt nullam quaerentes voluptatem.
Stoici restant. ei quidem non unam aliquam aut
alteram rem a nobis, sed totam ad se nostram philosophiam[*]add. Bentl., Davis. transtulerunt; atque ut reliqui fures earum
rerum, quas ceperunt, signa commutant, sic illi, ut
sententiis nostris pro suis uterentur, nomina tamquam
rerum notas mutaverunt. ita relinquitur sola haec
disciplina digna studiosis ingenuarum artium, digna
eruditis, digna claris viris, digna principibus, digna
regibus.
p.193
Quae cum dixisset paulumque[*]parumque BE institisset, Quid est?
inquit; satisne vobis videor pro meo iure in vestris
auribus commentatus?[*]comentatus R commentatus (prior t
in ras. paulo capaciore) N commendatus (conm. E) BE comendatus V
Et ego: Tu vero, inquam, Piso, ut saepe alias,[*]alias N2 alia sic
hodie ita nosse ista visus es, ut, si tui nobis potestas
saepius fieret, non multum Graecis supplicandum
putarem. quod quidem eo probavi magis, quia
memini Staseam Neapolitanum, doctorem illum tuum,
nobilem sane Peripateticum, aliquanto[*]aliquando BE ista secus dicere
solitum, assentientem iis, qui multum in fortuna secunda aut adversa, multum in bonis aut malis corporis
ponerent.
Est, ut dicis, inquit; sed haec ab Antiocho, familiari
nostro, dicuntur multo melius et fortius, quam a Stasea
dicebantur. quamquam ego non quaero, quid tibi a
me probatum sit, sed huic Ciceroni nostro, quem discipulum cupio a te abducere.
26