De Divinatione, De divinatione libri duo; libri de fato quae manserunt. Cicero, Marcus Tullius, creator; Mueller, C. F. W. (Carl Friedrich Wilhelm), 1830-1903, editor
Made available under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Quid?
illudne dubium est, quin multi, cum ita
nati essent, ut quaedam contra naturam depravata
haberent, restituerentur et corrigerentur ab natura, cum
se ipsa revocasset, aut arte atque medicina? ut, quorum linguae sic inhaererent, ut loqui non possent,
eae scalpello resectae liberarentur. Multi etiam naturae vitium meditatione atque exercitatione sustulerunt, ut Demosthenem scribit Phalereus, cum rho
dicere nequiret, exercitatione fecisse, ut planissume
diceret. Quodsi haec astro ingenerata et tradita essent, nulla res ea mutare posset. Quid? dissimilitudo
locorum nonne dissimilis hominum procreationes habet? quas quidem percurrere oratione facile est, quid
inter Indos et Persas, Aethiopas et Syros differat corporibus, animis, ut incredibilis varietas dissimilitudoque sit.
Ex quo intellegitur plus terrarum situs quam
lunae tactus ad nascendum valere. Nam quod aiunt
quadringenta septuaginta milia annorum in periclitandis experiundisque pueris, quicumque essent nati,
Babylonios posuisse, fallunt; si enim esset factitatum,
non esset desitum; neminem autem habemus auctorem, qui id aut fieri dicat aut factum sciat.
47
Videsne
me non ea dicere, quae Carneades, sed ea, quae princeps Stoicorum Panaetius dixerit? Ego autem etiam
haec requiro: omnesne, qui Cannensi pugna ceciderint,
uno astro fuerint; exitus quidem omnium unus et
idem fuit. Quid? qui ingenio atque animo singulares,
num astro quoque uno? quod enim tempus, quo non
innumerabiles nascantur? at certe similis nemo Homeri.
Et, si ad rem pertinet, quo modo caelo adfecto
conpositisque sideribus quodque animal oriatur, valeat
id necesse est non in hominibus solum, verum in bestiis etiam; quo quid potest dici absurdius? L. quidem Tarutius Firmanus, familiaris noster, in primis
Chaldaicis rationibus eruditus, urbis etiam nostrae
natalem diem repetebat ab iis Parilibus, quibus eam
a Romulo conditam accepimus, Romamque, in iugo
p.231
cum esset luna, natam esse dicebat nec eius fata canere dubitabat.
O vim maxumam erroris! Etiamne
urbis natalis dies ad vim stellarum et lunae pertinebat? Fac in puero referre, ex qua adfectione caeli
primum spiritum duxerit; num hoc in latere aut in
caemento, ex quibus urbs effecta est, potuit valere?
Sed quid plura? cotidie refelluntur. Quam multa ego
Pompeio, quam multa Crasso, quam multa huic ipsi
Caesari a Chaldaeis dicta memini, neminem eorum
nisi senectute, nisi domi, nisi cum claritate esse
moriturum! ut mihi permirum videatur quemquam exstare, qui etiam nunc credat iis, quorum praedicta
cotidie videat re et eventis refelli.
48
Restant duo divinandi genera, quae habere dicimur
a natura, non ab arte, vaticinandi et somniandi; de
quibus, Quinte, inquam, si placet, disseramus. Mihi
vero, inquit, placet; his enim, quae adhuc disputasti,
prorsus adsentior, et, vere ut loquar, quamquam tua
me oratio confirmavit, tamen etiam mea sponte nimis
superstitiosam de divinatione Stoicorum sententiam
iudicabam; haec me Peripateticorum ratio magis movebat et veteris Dicaearchi et eius, qui nunc floret,
Cratippi, qui censent esse in mentibus hominum tamquam oraclum aliquod, ex quo futura praesentiant, si
aut furore divino incitatus animus aut somno relaxatus solute moveatur ac libere. His de generibus quid
sentias et quibus ea rationibus infirmes, audire sane
velim.
49